Yöntem 5: Erken ve Sık Prototiplemek | Prototip, herhangi bir fikrin taslağı, modeli veya maketidir. Erken ve sık prototipleme ise sürecin her aşamasında fikirleri katılımcılarla paylaşmak ve test etmektir. Bu yaklaşım, daha sonraki aşamalara yönelik prototiplerin daha iyi olmasını; katılımcıların fikre inanmalarını ve onu sahiplenmelerini sağlarken grubun düşünme ve inovasyon becerilerini geliştirir. Etkili tasarım süreçleri, her biri oldukça geniş kapsamlı çoklu prototipleme döngülerini içerir.14

Yapılan araştırma, tasarım süreci boyunca birden fazla noktada sürece dahil edildiklerinde grupların daha zengin ve doğru bilgiler ürettiğini ortaya koyuyor. Yalın iş geliştirme metodolojisinin merkezini oluşturan hızlı prototipleme ve tekrarlanan kullanıcı testleri bunu doğrular.15 Sosyal sektörde faaliyet gösteren birçok işletmeden çok azı prototipleme yapmaktadır. Örneğin birçok büyük ölçekli geliştirme projesi, plan büyük ölçüde kararlaştırılana ve fizibilite ile hazırlık çalışmalarına yüklü meblağlarda yatırım yapılana kadar (projenin ana konuları dışındaki parametreler bakımından tam anlamıyla kamu fikrine açıldığı aşama) kamunun herhangi bir yorum yapmasına izin vermez.16

Tarafımızca yapılan araştırmada aynı zamanda gereğinden sık aralıklarla prototipleme işlemine yer verilmesinin, katılımcılar arasında yaratıcı karar yorgunluğuna yol açabileceği, kişilerin çok vaktini alabileceği veya sezgisel bir iş akışını engelleyebileceği sonucuna ulaşılmıştır. Gözlemlediğimiz vakaların büyük çoğunluğunda organizasyonların yeterince prototip yapmadığını tespit ettik. Bu yüzden organizasyonların, bütçesel dengesizlik kaygısından dolayı küçülmeye çalışmadan düzenli prototipleme alışkanlığı edinmeleri gerekir.

Prototipleme bakımından dengeli bir yaklaşım sergileyen devrim aktörümüz, Birleşik Devletlerde halk tarafından yürütülen tasarım projelerini hayata geçiren mimari ve planlama şirketi Concordia’dır. Concordia Genel Müdürü Bobbie Hill şöyle ifade eder: “Aynı anda herkesi dahil etmek mümkün değil; yaptığımız her çalışmada yerel halk öncüdür ve merkezde konumlanır.”

Katrina Kasırgası’nın ardından gerçekleştirilen çoklu kurtarma planı girişimlerinin New Orleans sakinlerini dışlayıcı yapısı fark edildiğinde, Concordia’dan alternatif bir süreç planlaması talep edilmiştir. O zamana kadar birçok kişi planlama süreçlerine olan inancını kaybetmişti bile. Hill, ortamda tam bir güvensizlik olduğunu ve bu sebeple toplantıya ilk defa gelen insanların kimi zaman, az da olsa zorlayıcı olabildiklerini paylaşır.

Concordia, AmericaSpeaks’in de dahil olduğu partnerlerle, birkaç ay içinde üç “toplum kongresi” düzenledi. Buna paralel olarak, şehrin 13 bölgesinin her birinde eş zamanlı gerçekleşen tasarım buluşmaları düzenlediler. İnsanlar ikinci ve üçüncü toplum kongrelerine katıldıklarında fikirlerinin ve önceliklerinin taslak planlara dahil edildiğini görünce şaşkınlığa uğradılar.

Girdilerinin resmi bir planlama sürecine dahil edilmesi, birçok bölge sakini için yeni bir tecrübeydi. Bu durum, sürecin farklı olduğuna dair güçlü bir mesaj vermişti. Concordia, yedi aylık bir zaman dilimi boyunca bu faaliyeti sürdürmüş ve karşılaştığı tüm sıkıntılar hakkında bilgi vermiştir.

Prototiplemenin uygulanmasına ilişkin beş yöntem aşağıdadır:

• Sürece, temel öğeleri prototipleyerek başlamak: ele alınacak sorunları, ulaşılacak temel hedefleri ve uygulanacak en iyi süreçleri tanımlamak.
• Katılımcıların görüşlerini sürecin her bir aşamasında prototiplemek ve bir sonraki adıma geçmeden bunların geçerliliğini test etmek.
• Katılımcıları da sürece dahil etmek ve fikirlerin konsolide prototiplere dönüştürülmesi için gerekli olan sentez ve yaratıcı çalışmalara yer vermek.
• Hangi girdilerin prototipe dönüştürüleceği ve hangi hususların kapsam dışı bırakılacağı konusunda ve bu durumun nedenleri hakkında şeffaf olmak, tartışmaları teşvik etmek.
• Katılımcıları mükemmeliyetçilikten uzaklaşmaya, eksik ya da çılgın fikirleri dahi özgürce paylaşmaya ve bu fikirlerini kolektif inovasyon sürecinin vazgeçilmez girdileri olarak görmeye teşvik etmek.

Devrimsel İnovasyon Zordur

Devrim aktörlerinden sürekli duyduğumuz şeylerden biri, bu işin zor olmasının tek sebebinin belirli bir alanda akıntıya karşı yüzmek olmadığı, bunun yanında baskın kültüre de karşı durmak gerektiğidir. Eş kuruluşlar, fon sağlayıcıları, yatırımcılar ve hatta ekip üyeleri, neyin neden yapıldığını anlamayabilirler ve süreç, ilişki ve yetki paylaşımı konularındaki önceliklendirmeye şaşırabilirler.

Çok başarılı devrimsel inovasyon süreçlerinden sonra dahi ekiplerin ve işletmelerin eski çalışma şekline dönmelerini engellemek için büyük ölçüde yönlendirme yapılması ve çaba sarf edilmesi gerekebilir. Emergence Collective kolaylaştırıcısı tarafından eKalp sağlık uygulaması konusunda yapılan açıklama şu şekildedir: “İlk tasarım sürecimizden ve ilişkilere yaptığımız yatırımın ardından katılımcılardan, bunun zor bir iş olduğunu ve sürece bizlerle birlikte dahil olmayan yeni hastaları ve araştırmacıları da kapsadığını duyduk.”

Bu sıklıkla karşılaştığımız bir deneyimdir. İşletmelere katılımcı tasarım, öğrenme ve değerlendirme süreçlerini oluşturmayı tavsiye eden CDA Collaborative Learning Projects, birçok ortağının bu dinamik bakımından zorluk çektiğini belirlemiştir. CDA İş Birlikçi Öğrenme Direktörü Isabella Jean: “Bir departman, katılımcı yeni süreçleri ve stratejileri benimsemesine rağmen dahil olduğu kurumun temel kısıt ve politikalarından dolayı önerileri reddedilebilir.”17

Yine de, devrim aktörlerinin deneyimlerine dayanarak devrimsel inovasyon yaklaşımının hızlıca yayılması potansiyelinin yüksek olduğu söylenebilir: devrimsel inovasyon süreciyle erdemli bir döngü yaratılabilir. Herhangi bir sürecin etkin bir şekilde sonuç vermesi için sürece güvenilmesi ve (kimi zaman konfor alanı dışına çıkmak anlamına gelse de) harcanan çabaya değeceğinin kabul edilmesi gerekir.

Başta, bu bakış açısı değişimi belli belirsiz olsa da inovasyon süreci başarıyla tamamlandığında katılımcıların düşünceleri daha derin ve kalıcı bir biçimde dönüşür; takip eden deneyimlerde giderek köklü değişim yaratan fikirlere kapıyı aralayan beş ilkeyi tamamen kabul ederler.